1. Agtergrond

Hierdie artikel gee ‘n vertaling in Afrikaans uit Engels van die beroemde pariteitsverbond tussen Ramses II van die Egiptiese Ryk en Hattusili III van die Hetitiese Ryk wat hulle in 1269 vC gesluit het.¹ McCarthy, 46-48; van Rongen, 50-51, 61-63. Die soekwoorde op die web vir die Engelse vertaling van die Hetitiese teks is “Peace Treaty between Ramses II and Hattusili III ” of “www.refashim.org. il/ad/ egypt/ramses-hattusili-treaty.htm” Sien ook “Wikipedia/Egyptian-Hittite peace treaty” Die partye in ‘n pariteit-verbond (< Latyn paria ‘gelyke dinge’, vgl Afr.paar) het ongeveer gelyke status. Voorbeelde van pariteitsverbonde in die Bybel is die verbond tussen Abraham en Abimeleg (Gen 21:27), Jakob en Laban (Gen 31:44) en Dawid en Jonatan (1 Sam 18:3).

Die Engelse vertaling se verdeling in paragrawe, [vierkantige] hakies om rekonstruksies, (ronde) hakies om verduidelikings, sinonieme, hoofletters en spelling van name is in die Afrikaanse vertaling behou. Paragraafnommers en opskrifte is bygevoeg.

Daar is twee Egiptiese weergawes in hiërogliewe gevind: een op die mure van ‘n tempel van Amon by Karnak in Egipte en die ander op die mure van die Ramesseum, die gedenktempel van Ramses II in Thebes, naby Luxor.

Ook is drie Hetitiese weergawes op kleitablette in Akkadiese spykerskrif opgegrawe in die argief van die koninklike paleis in Hattusa, die hoofstad van die Hetitiese Ryk, land van Hatti, naby die huidige dorp Bogazkale, 145 km noord-oos van Ankara in Turkye. Een van die tablette is by die Verenigde Nasies in New York uitgestal as voorbeeld van ‘n antieke internasionale vredesverdrag.

Daar is ‘n paar verskille tussen die Egiptiese en Hetitiese tekste, onder meer dat in die Egiptiese teks die Egiptiese groot-koning die woord voer en in die Hetitiese teks die Hetitiese groot-koning. Die Egiptiese teks het ook ‘n uitgebreider inleiding.

Die Hetitiese weergawe hieronder bevat die bekende verbondsafdelings: inleiding, titulatuur, grondslag, verbondsbepalings en vloek en seën. Daar is nie aparte afdelings vir ‘n historiese proloog, dokument-klousule en lys van goddelike getuies nie. Die geskiedenis kom wel indirek ter sprake in die titulatuur wat in die vorm van ‘n geslagregister is en in die grondslag waar gesê word dat die beginsel van vrede en broederskap ‘n ewige en goddelike beginsel is wat lankal al bestaan het en nou in verbeterde vorm tussen die twee partye voortgesit word.

Die dokument self word in paragrawe 6, 31 en 32 genoem. Om ‘n verbond te bewaar het nie net betrekking op die dokument as sodanig nie – dit ook, met selfs ‘n tablet van silwer – maar veral op die uitvoering, die nakoming daarvan, soos in parr 31 en 32 genoem. ‘n Lys van goddelike getuies verskyn in die Egiptiese weergawe, maar nie in die Hetitiese teks nie, moontlik omdat die kleitablet hier afgebreek het. Die frases ‘beginnende vanaf hierdie dag’ in par 6 en ‘gode van die eed’ in par 29 verwys na die verbond-seremonies.